به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ستاد حقوق بشر، شیوع ویروس کرونا در ایران ابعاد جدیدی از ماهیت تحریم های ضد انسانی آمریکا علیه مردم ایران به جهان نشان داد؛ جایی که دولت ترامپ و مقامات سیاست خارجی آن - که تا پیش از درگیر شدن مردم ایران با این ویروس کشنده، دائما اظهار می کردند در کنار مردم ایران و مطالبات آنها هستند - از درخواست گسترده دولت ها و نهادهای بین المللی برای لغو تحریم های ایران که مانع جدی بر سر راه مقابله موثر با کرونا بود، خودداری کرده تا رسوایی دیگری در کارنامه سیاست خارجی ایالات متحده ثبت شود.

این اتفاق بیش از گذشته بر اهداف جنایتکارانه « کارزار فشار حداکثری» دولت آمریکا در هدف قرار دادن شهروندان ایرانی صحه گذاشت و با وجود اینکه دولتمردان آمریکا به دروغ مدعی بودند که کالاهای بشردوستانه مانند دارو شامل تحریم ها نیست، باطل بودن این ادعا به طور جدی تر در محافل بین المللی مطرح و پیگیری شد.

مرور برخی از حمایت های جهانی از لغو تحریم های ظالمانه آمریکا که در ادامه می آید، نشانه دیگری از شکست پروژه «کارزار فشار حداکثری» ترامپ است:

1-«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل روز گذشته (جمعه ۸ فروردین ماه) در پاسخ به نامه ۲۵ مارس (۶ فروردین ماه) سفرای هشت کشور جهان برای لغو تحریم‌های ایران در بحبوحه شیوع کرونا، خواستار ارزیابی مجدد تحریم‌ها علیه کشورهایی شد که به شدت با ویروس کرونا درگیر هستند تا از این طریق از فروپاشی نظام پزشکی کشورها جلوگیری شود. کشورهای روسیه، چین، سوریه، کوبا، نیکاراگوئه، کره شمالی، ونزوئلا و ایران با ارسال نامه‌ای مشترک به دبیرکل سازمان ملل، خواستار رفع تحریم‌های یکجانبه آمریکا شده بودند که مانع مبارزه با شیوع ویروس کرونا است.

2-کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد از کشورهای جهان [مشخصاً آمریکا] خواست که در شرایط حساس مبارزه جهانی با ویروس کرونا، تحریم‌های خود علیه کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا را لغو کنند. «میشله باشله» طی بیانیه‌ای خواستار تعلیق یا دست‌کم کاهش تحریم‌ها علیه کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا شد تا در این شرایط نظام سلامت آنها که در حال مبارزه با شیوع ویروس کرونا است،‌ تحت تأثیر قرار نگیرد. کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل در بیانیه خود تأکید کرد: «در این شرایط حساس، تحریم‌ها باید کاهش یابند یا تعلیق شوند؛ هم به دلایل مرتبط با سلامت عمومی و هم در راستای احیای حقوق و دفاع از جان میلیون‌ها انسان در کشورهای تحت تحریم.»

3- گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد خواستار رفع همه تحریم‌های یکجانبه‌ای شد که در مقابله کشورها با ویروس کرونای جدید اخلال ایجاد می‌کنند. «آلنا دوهان» که به تازگی از سوی سازمان ملل متحد به عنوان گزارشگر ویژه این سازمان در امور مربوط به «تأثیرات منفی اقدامات قهری یکجانبه بر روی بهره‌مندی از حقوق بشر» انتخاب شده از تمامی دولت‌های تحریم‌گر خواسته همه تحریم‌های یکجانبه خود علیه کشورها را رفع یا دست‌کم تعلیق کنند. او با اشاره به همه‌گیری بیماری «کووید-19» که بر اثر ورود ویروس مسری «کرونای جدید» به بدن ایجاد می‌شود گفت: «از جامعه جهانی می‌خواهیم تا هنگام رفع این تهدید مشترک تدابیری فوری برای رفع یا دست‌کم تعلیق همه تحریم‌ها اتخاذ کنند.»

4- به گزارش خبرگزاری رویترز، هلال اِلوِر، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حق غذا، سه‌شنبه ۳۰ مارس/ ۱۲ فروردین با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: «ادامه اعمال تحریم‌های فلج کننده اقتصادی علیه سوریه، ونزوئلا، ایران، کوبا و به میزان کمتری زیمبابوه ، به عنوان بارزترین نمونه‌ها حق اساسی شهروندان عادی را در تهیه غذای کافی نقض می‌کند.» الور در ادامه این بیانیه یادآوری کرد که لغو تحریم‌های اقتصادی یک‌جانبه به دلیل فوریت‌های بشردوستانه بیش از هر زمان دیگری لازم و ضروری است.

5-گروه «۷۷ و چین» با اشاره به تاثیر منفی تحریم‌ها جهت مقابله با ویروس کرونا، خواستار لغو تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه کشورهای در حال توسعه شد. این گروه در بیانیه‌ای که به طور ضمنی خطاب به آمریکاست، اعلام کرد: اقدامات یکجانبه و قهری اقتصادی، تأثیری منفی بر ظرفیت‌ کشورها در پاسخ مناسب [به شیوع کرونا] خواهد داشت. این گروه همچنین هشدار داد که این تحریم‌ها بر دسترسی کشورهای تحت تحریم به تجهیزات و امکانات پزشکی و اقدامات درمانی آنها برای مردمشان تأثیر می‌گذارد.این بیانیه افزود: ما از جامعه بین‌الملل می‌خواهیم تا اقداماتی فوری و مؤثر برای جلوگیری از استفاده از اقدامات یکجانبه و قهری اقتصادی علیه کشورهای در حال توسعه اتخاذ کند. گروه 77 و چین ائتلافی متشکل از 134 کشور یعنی سه چهارم اعضای سازمان ملل متحد است که حدود 80 درصد جمعیت دنیا را در بر می‌گیرد.

6-جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته اعمال تحریم‌ها نباید باعث اخلال در جلوگیری از گسترش شیوع ویروس «کرونای جدید» شود. به نقل از روزنامه گاردین، این مقام ارشد اتحادیه اروپا روز جمعه در شرایطی که دولت آمریکا از رفع تحریم‌ها علیه ایران و ونزوئلا جلوگیری کرده گفت تحریم‌ها نباید باعث توقف ارسال تجهیزات پزشکی به کشورهایی شود که در حال مبارزه با گسترش شیوع ویروس کرونا هستند. بورل گفت: «اتحادیه اروپا تأکید می‌کند تحریم‌ها نباید در تحویل تجهیزات و وسایل ضروری جهت مبارزه با ویروس کرونا و محدود کردن گسترش آن اخلال ایجاد کنند.»

7- گروهی از نمایندگان کنگره آمریکا طی نامه‌ای به دو وزیر دولت «دونالد ترامپ»، خواستار کاهش تحریم‌ها علیه ایران در بحبوحه شیوع بیماری «کووید‌ــ‌19» شده‌اند. در این نامه که به امضای 9 نفر از اعضای هر دو شاخه قانونگذاری کنگره آمریکا (مجلس سنا و مجلس نمایندگان) رسیده از «مایک پامپئو»، وزیر امور خارجه و «استیون منوچین»، وزیر خزانه‌داری آمریکا خواسته شده است در راستای کمک به مهار ویروس کرونا تحریم‌ها علیه ایران کاهش یابد. نگارندگان نامه که همگی عضو حزب دموکرات هستند نوشته‌اند: «تحریم‌های جامع آمریکا با محدود کردن توان تهران برای وارد کردن تجهیزات پزشکی و داروهای تولیدشده در غرب به بخش سلامت عمومی ایران ضربه زده‌اند.»

آنها همچنین با استناد به گزارش «دیده‌بان حقوق بشر» در اکتبر 2019 نوشته‌اند «کارزار فشار حداکثری آمریکا توانایی ایران برای واردات کالاهای بشردوستانه را محدود کرده است. نگارندگان خاطرنشان کرده‌اند این محدودیت‌ها باعث اخلال در توانمندی‌های ایران جهت مقابله با همه‌گیری بیماری کووید‌ــ‌19 در زمان حاضر شده است.

این نامه به‌ابتکار «الکساندریا اوکازیو کورتز» عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا تهیه شده و به امضای سه سناتور شامل «برنی سندرز»، «ایلهان عمر» و «الیزابت وارن» و 5 عضو مجلس نمایندگان شامل «جارد هافمن»، «اد مارکی»، «جاکوئین کاسترو»، «آیانا پرسلی» و «باربارا لی» رسیده است. آنها در بخش دیگری از نامه از دولت آمریکا خواسته‌اند همانند بسیاری از دیگر کشورها روشی برای کمک مستقیم به ایران در مبارزه با شیوع ویروس کرونا پیدا کند.

8- وزارت خارجه چین از آمریکا خواست که برای مبارزه ایران با شیوع ویروس کرونا، تحریم‌ها علیه تهران را لغو کند.صفحه رسمی توئیتر سخنگوی وزارت خارجه چین روز دوشنبه ۲۶ اسفند با انتشار بیانیه‌ای گفته است: «ادامه تحریم‌های آمریکا بر خلاف مسائل انسان‌دوستانه است و توانایی سازمان ملل و دیگر نهادهای بین‌المللی برای کمک به جمهوری اسلامی را تحت تاثیر قرار می‌دهد». همچنین سفیر چین در سازمان ملل در پیامی توئیتری با اشاره به اینکه مردم ایران در حال مبارزه با ویروس کرونا هستند نوشت تحریم‌های آمریکا شرایط را برای مردم ایران بدتر کرده است.

9- وزارت خارجه روسیه طی بیانیه ای ضمن محکوم کردن و ضد انسانی خواندن تحریم های آمریکا علیه ایران خواستار لغو آنها شد. در این بیانیه آمده: «میلیون ها شهروند ایرانی از امکان خرید تجهیزات پزشکی ضروری بر حذر شدند، هر چقدر هم که واشنگتن تلاش کند آن را تحریف کند، سیاست ضد بشری ایالات متحده باعث پشیمانی، زنگ خطر و نگرانی جدی می شود.»

10- «عمران خان» با ارسال پیامی توئیتری برای دومین بار طی یک هفته گذشته بر لزوم لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران تاکید کرد و نوشت: من از رئیس‌جمهور آمریکا می‌خواهم تحریم‌ها علیه ایران را بردارد. تحریم‌ها باعث افزایش مشکلات ایران برای حفظ سلامتی شهروندانش در مقابله با کرونا شده است پیش از این نیز نخست‌وزیر پاکستان در گفت‌وگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس خواستار لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران برای مقابله با کرونا شده بود. همچنین «شاه محمود قریشی» وزیر امور خارجه پاکستان در نامه‌ای به «جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خواستار لغو تحریم های آمریکا علیه ایران و حرکت فوری جامعه جهانی در این زمینه شد.وزیر خارجه پاکستان در این نامه اظهار داشته است: «ایران به دلیل تحریم ها با محدودیت های جدی در تلاش برای مهار شیوع کرونا روبروست. ما چالش های پیش روی ایران در مسیر مقابله با ویروس کووید-19 را به رسمیت می شناسیم.وی در ادامه نامه تأکید کرده است: «جامعه جهانی باید اقدامات فوری را برای حمایت های لازم از ایران انجام دهد تا این کشور بتواند جان ارزشمند انسان ها را نجات دهد.»

11- ۲۴ نفر از مقامات ارشد اسبق جهان در نامه‌ای خطاب به ترامپ خواستار کاهش تحریم‌های ایران در بحبوحه شیوع ویروس کرونا شده‌اند. در بخشی از این نامه آمده است: حضور در کشورهای دیگر برای نجات جان انسانها جهت حفظ امنیت خودمان ضروری است و باید اختلافات سیاسی بین دولت‌ها را نادیده بگیریم.در این فهرست نام‌های همچون «فدریکا مورگرینی» مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا، «مادلین آلبرایت» وزیر خارجه اسبق آمریکا و «جورج رابرتسون» دبیر کل پیشین ناتو دیده می‌شود.

12- 25 سازمان مدنی در امریکا از دولت این کشور خواستند تحریم‌ها علیه ایران با توجه به بحران کرونا لغو کند.

13- کنت روث، مدیر دیدبان حقوق بشر ضمن انتقاد از تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران در شرایط فعلی شیوع کرونا، خواستار لغو این اقدامات محدودکننده شد. مدیر دیدبان حقوق بشر تصریح کرد که تحریم‌های اقتصادی گسترده ایالات متحده آمریکا، تأثیر منفی بر توانمندی ایران به منظور واکنش مناسب به ویروس کرونا گذاشته است و به همین منظور واشنگتن باید اقدامات فوری را برای کاهش تحریم‌ها علیه ایران انجام دهد و مجوز اقلام معاف از مالیات را به منظور تسهیل دسترسی تهران به منابع ضروری انساندوستانه در طول شیوع کرونا گسترش دهد.

وی توضیح داد: «اشتباه و بی‌رحمانه است که دولت ترامپ با محروم کردن مردم ایران از دسترسی به منابع حیاتی پزشکی که فورأ به آن نیاز دارند، غم و رنج آنها را بیشتر کند.» یکی از پزشکانی که از شرایط شیوع کرونا در ایران اطلاع دارد در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی "دیده‌بان حقوق بشر" در خصوص مانع‌تراشی آمریکا در مسیر رسیدن تجهیزات و کمک‌های پزشکی به ایران گفت که تحریم‌های آمریکا، شرایط انتقال تجهیزات ضروری پزشکی مورد نیاز برای مقابله با کرونا به ایران را دشوار‌تر کرده است.

روث در ادامه تصریح کرد: «دولت آمریکا می‌بایست تضمین کند که تحریم‌های مالی تحمیل شده به ایران به وضوح و آشکارا مجوز انتقال هرگونه کالای مورد نیاز مردم ایران برای محافظت از خود در مقابل کروناویروس را می‌دهد.»

14- روزنامه واشنگتن پست در گزارشی نوشت: کارشناسان امور بهداشت و تحریم ها میگویند ، اعمال تحریم های ایالات متحده، مانع تلاش ایران برای واردات دارو و دیگر تجهیزات پزشکی برای مقابله با کرونا است. محدودیت های گسترده ایالات متحده بر سیستم بانکی ایران توانایی تهران در تأمین مالی و خرید کالاهای اساسی از خارج ، از جمله داروها و همچنین مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز برای تولید دارو در داخل کشور را محدود کرده است.

در ادامه گزارش این نشریه آمده: براساس گزارش فصلی دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (اوفک)، دولت ترامپ همچنین تعداد مجوزهای صادرات پزشکی به ایران که به شرکتها اعطا می کند، کاهش داده است. پزشکان می گویند لیست مواردی که نیاز به مجوز ویژه دارد شامل ژنراتورهای اکسیژن ، ماسک های دستگاه تنفس کامل و تجهیزات تصویربرداری حرارتی است که همه این موارد برای معالجه بیماران و ایمن نگه داشتن کارمندان پزشکی لازم است.

15- بلومبرگ طی یک گزارش به ابعاد تحریم های دارویی آمریکا پرداخت. در این گزارش آمده: یک‌ سری از کالاهای بشردوستانه، مثل برخی از دستگاه‌های اکسیژن‌ساز، طبق قوانین آمریکا کاربرد دوگانه دارند. مبادله چنین اجناسی مستلزم اخذ مجوزی جدگانه است که می‌تواند ماه‌ها به طول بیانجامد.

16- نیوزویک گزارش داد: تحریم ها مانع اصلی مقابله با ‎کرونا در ایران است. آمریکا در ظاهر می گوید تحریم ها شامل موارد بشردوستانه نمی‌شود، اما در واقعیت بسیاری از شرکت‌ها به دلیل ترس، حاضر به همکاری با تهران نیستند. ایران علاوه بر تحریم اقتصادی دچار «تحریم های علمی» هم گردیده به‌گونه‌ای که ایران قادر به دسترسی به اطلاعات پایگاه مبارزه ویروس کرونا دانشگاه "جان هاپکینز" نیست.

17- نیویورک تایمز در یادداشتی به ترامپ توصیه کرد وقت آن رسیده که تحریم‌های ایران را کاهش دهد. این روزنامه نوشت: فشار حداکثری به نتیجه نرسیده، ترامپ نباید مانع وام فوری صندوق بین‌المللی پول به ایران شود و ضمن کاهش تحریم‌ها کمک واقعی انسان‌دوستانه به ایران بفرستد.

18- روزنامه گاردین هم گزارش داد: دولت انگلستان به طور مخفیانه در حال فشار به آمریکا جهت متقاعد کردن این کشور برای تعلیق تحریم های ایران است.

گزارش/ علیرضا حجتی

کارشناس سیاست خارجه و روابط بین الملل