هزاران نفر از غیرنظامیان و از جمله کودکان در عراق و افغانستان قربانی مین‌ها و مهمات به جاتی مانده از نظامیان آمریکایی هستند.
به گزارش مرکز پایش ستاد حقوق بشر، همه ساله در جهان روز ۴ آوریل روز جهانی آگاهی از مین و کمک به پاکسازی تهدیدات ناشی از آن است؛ این روز با هدف ایجاد آگاهی در مورد خطرات مین‌های انفجاری و ایجاد حمایت از تلاش‌هایی است که برای از بین بردن آن‌ها انجام می‌شود.
سرویس مبارزه با مین سازمان ملل (UNMAS) جامعه مین زدایی را هدایت می‌کند که نقش مهمی در دستیابی به اهداف پاکسازی مین ایفا می‌کند.
سرویس مبارزه با مین سازمان ملل (UNMAS) موضوع «اقدام مین نمی‌تواند منتظر بماند» را برای کمپین امسال انتخاب کرده است که به دنبال جلب توجه به مسائل و چالش‌های طولانی مدت ناشی از مین‌های انفجاری در کشور‌هایی مانند کامبوج، لائوس و ویتنام است؛ هدف این کمپین تاکید بر فوریت رسیدگی به این مشکلات است که برای چندین دهه ادامه دارد.
روز جهانی آگاهی و اقدام مین با هدف ایجاد جهانی عاری از مین‌های زمینی و بقایای مواد منفجره جنگ و در نتیجه تضمین امنیت افراد و جوامع نامگذاری شده و گرامی داشته می‌شود؛ این روز مهم است، زیرا منجر به ایجاد یک چارچوب پاسخگویی برای سازمان ملل و معرفی «تئوری تغییر» در برنامه مین‌گذاری شده است.
در این روز، ۱۲ بخش و دفتر مختلف دبیرخانه سازمان ملل، همچنین آژانس‌های تخصصی، صندوق‌ها و برنامه‌ها گرد هم می‌آیند تا از برنامه‌های مین‌زدایی در ۳۰ کشور و ۳ منطقه حمایت کنند.
این روز همچنین برای نیرو‌های حافظ صلح مهم است که گشت‌زنی می‌کنند، به آژانس‌های بشردوستانه کمک می‌کنند، آگاهی عمومی را در مورد خطرات مین‌ها افزایش می‌دهند، و به افرادی که در محیط‌های خطرناک زندگی می‌کنند آموزش می‌دهند که چگونه ایمن بمانند و از خطر آسیب یا مرگ جلوگیری کنند.
کنوانسیون ممنوعیت مین‌های ضد نفر در سال ۱۹۹۷ به منظور هدایت مبارزه علیه مین‌ها ایجاد شد و از آن زمان تاکنون توسط ۱۶۴ کشور تصویب شده است.
در سال ۲۰۰۵، مجمع عمومی سازمان ملل، ۴ آوریل را به عنوان روز جهانی آگاهی از مین و کمک به مین زدایی تعیین کرد که در سراسر جهان برگزار می‌شود.
از آن زمان، سرویس اقدامات ضد مین سازمان ملل (UNMAS) برای رسیدگی به نیاز‌های افراد متاثر از خطرات انفجاری، از جمله غیرنظامیان، کارکنان بشردوستانه، و حافظان صلح تلاش کرده است.
اثرات مین‌های زمینی و مواد منفجره باقی مانده از جنگ بر افرادی که در مناطق آلوده زندگی می‌کنند، به آن‌ها بازگشته و یا از آن‌ها عبور می‌کنند تا سال‌ها باقی خواهد ماند.
منابع مالی و تجهیزات بیشتری برای حذف مهمات منفجر نشده و آموزش جوامع در مورد نحوه محافظت از خود مورد نیاز است.
به گزارش «ریلیف وب»، طی ۵ سال گذشته در عراق ۵۱۹ کودک بر اثر انفجار مهمات کشته و یا معلول شده‌اند.
یونیسف و سرویس اقدامات ضد مین سازمان ملل موسوم به «یونماس» از تلاش‌های بین‌المللی برای ارائه یک بیانیه سیاسی برای تضمین حفاظت از غیرنظامیان در برابر استفاده از سلاح‌های انفجاری در مناطق پرجمعیت قدردانی می‌کنند.
مهم نیست که مین‌ها در کجا استفاده می‌شود، مهمات انفجاری اساسی‌ترین حقوق کودک را به خطر می‌اندازد؛ پیش از این یونیسف و یونماس از دولت‌ها خواستند که از استفاده از سلاح‌های انفجاری در مناطق پرجمعیت خودداری کنند و برای محافظت از کودکان و غیرنظامیان در سراسر جهان در برابر تهدید مهمات انفجاری صحبت کنند.
ایجاد یک محیط پایدار و امن در عراق همچنان به دلیل وجود مهمات انفجاری، به ویژه در جوامع مسکونی و روستایی، تضعیف می‌شود؛ اگرچه عراق در سال‌های گذشته از درگیری‌های آشکار رنج نبرده است، اثرات سلاح‌های انفجاری برای سال‌های آینده ادامه دارد؛ مین‌های زمینی و مهمات منفجر نشده یا رها شده (به اصطلاح بقایای جنگ) همچنان باعث مرگ و جراحت در سراسر این کشور می‌شود.
در طول ۵ سال گذشته، ۵۱۹ کودک در عراق بر اثر انفجار مهمات منفجره کشته یا معلول شده‌اند؛ بیش از ۸۰ درصد کودکان مبتلا پسر هستند؛ پسران به دلیل حوادث کار کودکان، مانند جمع آوری ضایعات فلزی برای فروش یا چرای حیوانات، به طور نامتناسبی تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
کودکان به ویژه آسیب پذیر هستند و از میزان خطرناک بودن آن‌ها بی‌اطلاع هستند؛ برخی از این سلاح‌ها اشیای خانگی آشنا هستند که به مواد منفجره تبدیل شده‌اند.
دو دهه جنگ و اشغالگری آمریکا و ناتو، افغانستان را با یک میراث مرگبار باقی گذاشته است: مین‌های زمینی.
با آماری شامل یک مین به ازای هر سه نفر، مین‌های زمینی بیش از هر جای دیگری در جهان با اختلاف زیادی باعث معلولیت یا مرگ افراد در افغانستان می‌شوند.
نزدیک به هزار و ۵۰۰ غیرنظامی افغانستانی در سال ۲۰۱۹ به دلیل انفجار مین‌ها کشته شدند، که پنج برابر آمار در کامبوج به عنوان دومین کشور آسیب دیده است.
به گفته سرویس مبارزه با مین‌های سازمان ملل (UNMAS)، ۸۰ درصد از تلفات مین‌های زمینی در افغانستان کودکان هستند.
طبق گزارش میزان، برای کاهش این اعداد، برنامه اقدام مین افغانستان در سال ۱۹۸۹ ایجاد شد؛ این برنامه از سال ۲۰۱۸ توسط دولت افغانستان اداره می‌شود، این نهاد بیش از ۱۸ میلیون مین را از ۵۰ هزار منطقه خطرناک پاکسازی کرده است.
تلاش برای پاکسازی منجر به کاهش مین‌ها شد و شکی وجود ندارد که برنامه مین‌زدایی افغانستان جان‌ها را نجات داده است، اما تأثیر اقتصادی آن تا به حال مشخص نیست.
گروه «ماینور مین» در سال ۲۰۲۲ و برای هفتمین سال متوالی گزارش خود را درباره تعداد تلفات ناشی از مین از جمله مین‌های دست‌ساز و بقایای مواد منفجره منتشر کرد.
این نهاد گزارش می‌دهد که دستکم ۵ هزار و ۵۵۴ مورد تلفات و مجروحان ناشی از انفجار مین‌ها و بقایای مواد منفجره جنگ در سال ۲۰۲۱ ثبت شده است.
این آمار نشان می‌دهد که حدود نیمی از قربانیان کودکان بوده‌اند. علاوه بر این ۷۵ درصد از قربانیان این انفجار‌ها غیرنظامیان هستند.
سوریه برای سومین سال متوالی بیشترین تلفات سالانه (هزار و ۲۲۷ مورد) را به ثبت رساند و پس از آن افغانستان (هزار و ۷۴ نفر) قرار دارد.
بر اساس آمار منتشر شده، افغانستان به مدت یک دهه است که سالانه بیش از هزار مورد تلفات بر اثر انفجار مین و بقایای جنگی را دارد.