حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت؛ نقطه عطفی در مسیر عدالت بین‌الملل کیفری

به گزارش سایت ستاد حقوق بشر، امیر بی پروا، استاد حقوق بین الملل، ‌فعال و پژوهشگر حقوق بشر در یادداشتی با عنوان «حکم بازداشت نتانیاهو وگالانت؛ نقطه عطفی در مسیر عدالت بین‌الملل کیفری» نوشت:

شعبه محاکمه مقدماتی دیوان بین‌المللی کیفری بنا بر درخواست دادستان دیوان بین الملل کیفری به اتفاق آراء قضات، ضمن رد اعتراض اسرائیل به صلاحیت دیوان بین المللی کیفری قرار بازداشت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و یوآف گالانت، وزیر دفاع اسبق این رژیم را در تاریخ 21 نوامبر 2024، به اتهام جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت صادر کرد.

در خصوص صدور این قرار بازداشت از لحاظ حقوق بین الملل و حقوق بین الملل کیفری، نکات قابل توجه‌ای از جهات حقوقی وجود دارد: نخست اینکه، صلاحیت دیوان بین المللی کیفری باید به عنوان بحث مبنایی مورد توجه قرار بگیرد. فلسطین عضو دیوان بین‌المللی کیفری است و به موجب اساسنامه دیوان، دیوان بین‌المللی کیفری نسبت به جنایات ارتکابی در قلمرو دولت‌های عضو و نسبت به اتباع دولت‌های عضو دارای صلاحیت است. همچنین به موجب ماده 12 اساسنامه دیوان بین المللی کیفری، جرائم مورد ادعا در قلمرو دولت عضو دیوان ارتکاب یافته و از طرف دیگر قربانیان جنایت نیز، اتباع دولت عضو دیوان می‌باشند؛ از اینرو دیوان دارای صلاحیت می باشد.

دیوان بین‌المللی کیفری قرار بازداشت نتانیاهو و گالانت را به اتهام ارتکاب جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت صادر کرد که به موجب مواد 5، 7 و 8 اساسنامه دیوان نسبت به جرائم مذکور دارای صلاحیت موضوعی است.

جرایم ارتکابی توسط رژیم اشغالگر قدس از اکتبر 2023 تاکنون شامل جنایت‌هایی از جمله به گرسنگی کشاندن مردم غیر نظامی در غزه، استفاده از روش‌های جنگی غیر متعارف، قتل، اذیت، آزار و دیگر رفتارهای غیرانسانی می‌باشد.

دیوان همچنین اعلام کرد که نتانیاهو و گالانت به جهت حمله به جمعیت‌های غیر نظامی، دارای مسئولیت کیفری بخاطر ارتکاب به جنایت جنگی هستند.

ارتکاب به جنایت‌های جنگی به جهت نقض‌های مکرر حقوق بین الملل بشردوستانه در مخاصمات بین المللی و مخاصمات داخلی محرز می باشد و از سوی دیگر به جهت حمله گسترده و سیستماتیک به غیر نظامیان در غزه، ارتکاب به جنایت علیه بشریت نیز محرز است.

ممانعت اسرائیل از رساندن سوخت، برق، مواد غذایی و کمک‌های بشردوستانه به غزه، از مصادیق بارز جنایت جنگی است که نتانیاهو و گالانت نسبت به آن مسئولیت کیفری دارند. در طول جنگ غزه، بارها اسرائیل مانع ارسال کمک‌های بسردوستانه بین‌المللی به غزه شده است. در جنگ غزه، رژیم اسرائیل از طریق ایجاد مانع در ارسال کمک های بشردوستانه، قطع سوخت، برق و آب به عنوان یک روش جنگی استفاده کرده که این روش جنگی معادل به گرسنگی کشاندن یا همان starvation است که مصداق جنایت جنگی است.

قرار بازداشت نتانیاهو و گالانت همچنین از چند جهت دارای اهمیت بسزایی است:
اول؛ استقلال دیوان بین المللی کیفری را به عنوان یک رجع قضایی بین‌المللی بیشتر از گذشته نشان می دهد.
دوم؛ دیوان ابزار سیاسی قدرت ها نیست و در شرایط مختلف در مسیر عدالت کیفری بین المللی حرکت می‌کند نه سیاست.
سوم؛ دیوان تاکنون قرار بازداشت سومین رئیس دولت را صادر کرده که نشان می دهد سران کشورها دارای مصونیّت نیستند و عدالت بین‌الملل کیفری مانع مصونیّت سران کشورها است.
چهارم؛ قرار بازداشت دیوان می تواند در کاهش نقض حقوق بشر و بشر دوستانه در سرزمین‌های اشغالی فلسطین گامی رو به جلو و مؤثر باشد.