به گزارش سایت ستاد حقوق بشر، محمد رضا خاکپور، کارشناس حقوق بین الملل در یادداشتی با عنوان «سال 2025؛ سال آزمون صلح و اعتماد در برابر تهدیدات جهانی»، نوشت:
سال 2025، «سال جهانی صلح و اعتماد» از سوی سازمان ملل متحد نام‌گذاری شده است، اما برای این نام‌گذاری تنها یک هدف در نظر گرفته است: رسیدن به صلح جهانی و تقویت اعتماد بین‌المللی. با این حال، در دنیای امروز، چالش‌های بسیاری وجود دارند که تحقق این اهداف را دشوار می‌کنند. در این میان، جهان با موانعی جدی از بحران‌های مسلحانه تا تهدیدات نوظهور سایبری روبرو است که می‌تواند روند صلح و اعتماد جهانی را با چالش‌های زیادی مواجه کند.
جنگ و نزاع؛ زخم کهنه‌ای که همچنان تازه است
از غزه و لبنان تا یمن و سوریه، جنگ‌ها و منازعات مسلحانه همچنان چالشی بزرگ برای حقوق بین‌الملل به شمار می‌روند. گروه‌های تروریستی و افراط‌گرا همچنان در نقاط مختلف جهان در حال گسترش هستند. این گروه‌ها با اقدامات خشونت‌آمیز خود نه تنها امنیت کشورها را تهدید می‌کنند بلکه باعث کاهش اعتماد میان جوامع مختلف می‌شوند. شورای امنیت سازمان ملل که مسئولیت اصلی حفظ صلح را بر عهده دارد، به دلیل رقابت‌های ژئوپلیتیکی، عملاً ناکارآمد شده است.
رقابت تسلیحاتی؛ بازگشت به دوران جنگ سرد؟
تشدید مسابقه تسلیحاتی، به ویژه در زمینه سلاح‌های هسته‌ای، تهدیدی مستقیم برای امنیت جهانی محسوب می‌شود. در حالی که پیمان‌هایی نظیر NPT تلاش دارند گسترش این سلاح‌ها را محدود کنند، بی‌توجهی برخی کشورها به این تعهدات، آینده صلح را مبهم کرده است.
مهاجرت اجباری؛ چالش حقوقی و انسانی
جنگ‌ها، تغییرات اقلیمی و نقض حقوق بشر، میلیون‌ها نفر را مجبور به ترک خانه‌های خود کرده است. با وجود معاهدات بین‌المللی نظیر کنوانسیون 1951، اختلافات میان کشورهای میزبان و سازمان‌های بین‌المللی، این بحران را پیچیده‌تر کرده است.
فاصله‌های اقتصادی و اجتماعی در حال افزایش است. بسیاری از کشورها هنوز با فقر، بیکاری و نابرابری‌های اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کنند. این مسائل باعث افزایش نارضایتی‌ها و بی‌اعتمادی در داخل کشورها و بین کشورها می‌شود و تهدیدی برای صلح جهانی به حساب می‌آید.
بحران‌های نوظهور؛ حقوق بین‌الملل آماده نیست
تغییرات اقلیمی و رقابت برای منابع طبیعی، عامل منازعات جدیدی شده‌اند. هم‌زمان، حملات سایبری و جنگ‌های هیبریدی، مفاهیمی تازه اما خطرناک در عرصه امنیت بین‌المللی هستند. در این میان، حقوق بین‌الملل هنوز نتوانسته پاسخی جامع برای این تهدیدات ارائه دهد.
فرصتی برای بازسازی اعتماد جهانی
درست است که چالش‌های پیش‌رو بزرگ و پیچیده هستند، اما بازسازی اعتماد جهانی نه تنها ممکن است، بلکه ضروری است. تقویت دیپلماسی و میانجی‌گری در حل منازعات و بحران‌های جهانی، می‌تواند اولین گام در راستای بازسازی اعتماد باشد. تلاش‌های مشترک برای رسیدن به راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز و کاهش تنش‌ها، نیازمند همکاری صادقانه و شفاف میان کشورهای مختلف است.
نهادهایی مانند سازمان ملل متحد و دیوان بین‌المللی کیفری، باید مورد اصلاح قرار گیرند تا پاسخ‌های بهتری به بحران‌های جهانی بدهند. کارآمدتر شدن این نهادها می‌تواند به اعتماد بیشتر میان کشورها و مردم کمک کند.
همکاری های زیست‌محیطی، مانند توافق‌نامه‌های اقلیمی، می‌تواند زمینه‌ای برای بازسازی اعتماد بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه باشد. ایجاد راهکارهایی مشترک برای حفظ محیط زیست، نیاز به اعتماد و تعامل جدی میان دولت‌ها دارد.
سال 2025 فرصتی است تا جامعه جهانی با نگاهی تازه به چالش‌های پیش‌رو نگاه کند و گام‌های مؤثری برای رسیدن به صلح و اعتماد بردارد. اگر جامعه جهانی بتواند بر این چالش‌ها فائق آید، مسیر آینده ممکن است به سمت جهانی امن‌تر و متعادل‌تر پیش برود.