اعلامیۀ حقوق افراد متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی، مصوب 18 دسامبر 1992
با تایید مجدد اینکه یکی از اهداف اصلی ملل متحد، طبق منشور آن، اعتلا و حمایت از رعایت حقوق بشر و آزادی های اساسی برای همگان ، بدون تمایز نژاد، جنس، زبان یا مذهب است،
با تایید مجدد اعتقاد خود به حقوق اساسی بشر، به منزلت و ارزش شخصیت انسان، به برابری حقوق مردان و زنان و ملت ها، بزرگ و کوچک،
با خواست اعتلای احترام به اصول مندرج در منشور ، اعلامیه جهانی حقوق بشر، کنوانسیون پیشگیری و مبارزه با جنایت کشتار جمعی، کنوانسیون بین‌المللی در بارۀ لغو تمامی اشکال تبعیض نژادی، میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، اعلامیه در باره‌ً حذف تمامی اشکال نارواداری و تبعیض مبتنی بر مذهب یا اعتقاد و کنوانسیون حقوق کودک، و نیز در سایر معاهدات مناسب بین‌المللی که در سطح جهانی یا منطقه‌ای تصویب شده و در قرارنامه‌هایی که میان دولت‌های گوناگون عضو سازمان ملل متحد منعقد گشته است،
با الهام از مفاد ماده ۲۷ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی در بارۀ حقوق افراد متعلق به اقلیت‌های قومی، مذهبی یا زبانی،
با توجه به اینکه اعتلا و حمایت از حقوق افراد متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی در خدمت ثبات سیاسی و اجتماعی کشورهایی است که این اقلیت‌ها در آن زندگی می کنند،
با تاُکید بر اینکه اعتلای مستمر و تحقق حقوق افراد متعلق به اقلیت های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی، ضمن آن که بخش جدایی ناپذیر تحول جامعه در تمامیت آن بوده و در چهارچوبِ دموکراتیکِ مبتنی بر قانونیت است و می تواند به تحکیم دوستی و همکاری میان مردمان و دولتها یاری رساند،
نظر به اهمیت نقش سازمان ملل متحد در حمایت از اقلیت ها ،
با توجه به کارهایی که قبلاْ در نظام ملل متحد، به ویژه توسط کمیسیون حقوق بشر، سو‌کمیسیون مبارزه با معیارها‌ی تبعیض‌آمیز، و حمایت از اقلیت‌ها انجام شده و سازمان‌هایی که با استفاده از میثاق های بین‌المللی حقوق بشر و دیگر معاهده‌های بین‌المللی حقوق بشر به منظور اعتلا و حمایت از حقوق افراد متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی، ایجاد شده‌اند،
با قید اهمیت اقدامات سازمان‌های بین-حکومتی (اینتر گاورنمنتال) و غیر‌دولتی برای حمایت از اقلیت‌ها و پیشبرد و حمایت از حقوق افراد متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی،
اعلامیۀ حاضر در باره‌ً حقوق افراد متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی انتشار می یابد:
ماده اول
۱ - دولت ها در قلمرو ی خویش از موجودیت و هویت ملی یا قومی، فرهنگی، مذهبی یا زبانی اقلیت‌ها حمایت می کنند و به برقراری شرایط تعالی این هویت کمک می نمایند.
۲ - دولتها تدابیری قانونی یا غیر آن که برای رسیدن به این هدف ها ضروری است، اتخاذ می کنند.
ماده ۲
۱ - افراد متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی ( که از این پس افراد متعلق به اقلیت ها نامیده می شوند) حق دارند از فرهنگ خود بهره مند شوند، به مذهب خویش عمل کنند و از زبان خود در خلوت و در اجتماع آزادانه و بدون هیچ گونه مداخله و تبعیض استفاده کنند.
۲ - افراد متعلق به اقلیت‌ها حق دارند در حیات فرهنگی، مذهبی، اجتماعی، اقتصادی و دولتی مشارکت کامل داشته باشند.
۳ - افراد متعلق به اقلیت‌ها حق دارند در سطح ملی و ، بسته به مورد، در سطح منطقه ای ، طبق روالی که مغایر با قوانین ملی نباشد، در تصمیماتی که مربوط به اقلیت آن ها یا منطقه ای است که در آن زندگی می کنند، سهم مؤثری داشته باشند.
۴ - افراد متعلق به اقلیت‌ها حق دارند انجمن‌های خویش را ایجاد و اداره کنند.
۵ - افراد متعلق به اقلیت‌ها حق دارند بدون هیچ تبعیضی، با سایر اعضای گروه خود و با کسانی از دیگر اقلیت‌ها، رابطۀ آزاد و صلح‌آمیز بگیرند و حفظ کنند و نیز در فراسوی مرزها با شهروندان کشورهای دیگری که از طریق منشاء ملی یا قومی یا تعلق مذهبی یا زبانی پیوند دارند رابطه برقرار کنند.
ماده ۳
۱ - افراد متعلق به اقلیت‌ها می توانند حقوق خود، به ویژه حقوقی را که در اعلامیهً حاضر آمده است، به صورت فردی و نیز با دیگر اعضای گروه خود به صورت جمعی، بدون هیچ گونه تبعیض، اعمال کنند.
۲ - افراد متعلق به اقلیت‌ها به خاطر اِعمال یا عدم اِعمال حقوق مذکور در اعلامیۀ حاضر نباید به هیچ شکل متحمل آسیبی شوند.
ماده ۴
۱ - دولتها، در صورت لزوم، تدابیری اتخاذ می کنند که افراد متعلق به اقلیت ها بتوانند به طور کامل و واقعی حقوق بشر و تمامی آزادی های اساسی را، بدون هیچ گونه تبعیض و در شرایط برابری کامل در مقابل قانون، اعمال کنند.
۲ - دولتها تدابیری اتخاذ می کنند به منظور ایجاد شرایط مناسبی که به افراد متعلق به اقلیت‌ها امکان دهد تا ویژگی های خود را عنوان کنند و فرهنگ، زبان، سنت ها و نیز آداب و رسوم شان را ، جز در مورد اعمالی خاص که ناقض قوانین ملی و در تضاد با هنجارهای جهانی است، گسترش دهند.
۳ - دولتها موظف‌اند در حد امکانات، تدابیر خاصی اتخاذ کنند تا افراد متعلق به اقلیت‌ها امکان یادگیری زبان مادری یا کسب آموزش به زبان مادری خود را داشته باشند.
۴ - دولتها موظف‌اند، در صورت لزوم، تدابیری در زمینه‌ی آموزش اتخاذ کنند تا آگاهی از تاریخ، سنت‌ها، زبان و فرهنگ اقلیت‌هایی که در قلمروی آن ها به سر می برند، تشویق شود. افراد متعلق به اقلیت‌ها باید امکان یادگیری و شناخت جامعه در تمامیت آن را داشته باشند.
۵ - دولتها موظف‌اند تدابیر خاصی اتحاذ کنند تا افراد متعلق به اقلیت‌ها بتوانند در پیشرفت و توسعۀ اقتصادی کشور خود به نحوی همه‌جانبه مشارکت کنند.
ماده ۵
۱ - سیاست‌ها و برنامه‌های ملی با در نظر گرفتن کامل منافع مشروع افراد متعلق به اقلیت‌ها تنظیم و به اجرا گذاشته می شوند.
۲ - برنامه های همکاری و مشارکت میان دولت ها با در نظر گرفتن کامل منافع مشروع افراد متعلق به اقلیت ها تنظیم و به اجرا گذاشته می شوند.
ماده ۶
دولتها موظف اند در مسائل مربوط به افراد متعلق به اقلیت‌ها، به ویژه با تبادل اطلاعات و داده‌های تجربی برای بالا بردن اعتماد و تفاهم متقابل همکاری کنند.
ماده ۷
دولتها موظف اند برای اعتلای رعایت حقوق مذکور در اعلامیۀ حاضر همکاری کنند.
ماده ۸
۱ - هیچ یک از مواد اعلامیۀ حاضر نمی تواند مانع انجام وظایف بین‌المللی دولتها در قبال افراد متعلق به اقلیت‌ها شود. به ویژه، دولتها موظف‌اند با حسن نیت به وظایف و تعهداتی که به عنوان قرارداد یا توافق های بین‌المللی به عهده گرفته‌اند، عمل کنند.
۲ - اعمال حقوق مذکور در اعلامیۀ حاضر خدشه‌ای به برخورداری هیچ کسی از حقوق بشر و آزادی های اساسی شناخته شدۀ جهانی وارد نمی آورد.
۳ - تدابیری که از جانب دولتها برای تضمین برخورداری واقعی از حقوق مذکور در اعلامیه ی حاضر اتخاذ شده اند، اساساً نباید به عنوان نافی اصل برابری موجود در اعلامیۀ جهانی حقوق بشر تلقی شوند.
۴ - هیچ یک از مواد اعلامیۀ حاضر را نمی توان چنان تفسیر کرد که هیچ گونه اقدامی را علیه اهداف و اصول ملل متحد، از جمله علیه برابری کامل، تمامیت ارضی و استقلال سیاسی دولتها مجاز شمارد.
ماده ۹
نهادهای تخصصی و دیگر سازمان‌های ملل متحد در حوزه هایی که در صلاحیت هر یک از آن هاست، به عملی شدن کامل حقوق و اصول مذکور در اعلامیۀ حاضر کمک می کنند