این گروه اندک در جثه های مختلفی از اکثریت خاص ممتاز می شوند و اقلیت به افرادی اطلاق می شود که در محدوده جغرافیایی مشخص زندگی می کنند که همواره دارای اصولی اعتقادی ، اجتماعی و نژادی مشترکی با اکثریت نیستند . نمونه بارز این نکته را می توان در اغلب کشورهای جهان مشاهده کرد . لذا می توان گفت واژاره اقلیت دارای یک مفهموم متغیر است . از این جهت نژاد در اقلیت است و همین فرد در ایران از حیث دین در اقلیت قرار دارد.

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که تبلور ارزشها در یک جامعه اسلامی و ثمره تلاش و مجاهدت ملت قهرمان ایران می باشد اقلیت های دینی را در اصل سیزدهم اینگونه تعریف کرده است : (ایرانیان زرتشتی ، کلیمی، مسیحی تنها اقلیت های دینی شناخته می شوند که در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصیه و تعلیمات دینی بر طبق آئین خود عمل می کنند)

در اصل چهاردهم قانون اساسی آمده است به حکم آیه شریفه (لا ینهبکم الله الذین لم بقاتلوکم فی الدین و لم یخرجوکم من دیارکم ان تبروهم و تقسطوا الیهم ان الله یحب المقسطین ) دولت جمهوری اسلامی ایران مسلمانان موظفند نسبت به افراد غیر مسلمان با اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامی عمل نمایند و حقوق انسانی آنان را رعایت کنند .این اصل در حق کسانی اعتبار دارد که بر ضد اسلام و جمهوری اسلامی ایران توطئه و اقدام نکنند امام خمینی (قدس سره شریف ) در کتاب تحریر الوسیله ، اقلیت های دینی را اینگونه تعریف می کنند، کسانی که در پناه حمایت اسلام بسر می برند (اهل نمه ) عبارتند از یهودیان و مسیحیان که اهل کتابند ، زرتشتیان ، که بدون فرق میان مذاهب و فرغه هایی که هرکدام در میان خود دارند مانند فرق کاتولیک پروتستان و غیره ، اقلیت های دینی در حکومت اسلامی می توانند به کلیه فرائض دینی و مذهبی خود آزادانه عمل نمایند و حمومت اسلامی موظف است که حقوق آنان را به بهترین وجه حفاظت کند.

اقلیت های دینی در اسلام محترم هستند و همه گونه آزادی برای انجام فرائض دینی خود را دارند آنان مانند سایر گروههای نژادی و مذهبی از نعمت آزادی و حریّت استفاده کرده ، زبان و آداب و رسوم و سنن قومی خود را که ضامن بقاء آنان می باشد حفظ و حراست نموده و در میان افراد جامعه خود آزادانه اشاعه می دهند .

علاوه بر مطالب فوق الذکر ، اقلیت های دینی بر اساس قوانین و مقررات رسمی کشور از یک سری حقوق و مزایایی برخوردار می باشند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می گردد:

1. امکانات پارلمانی

بر پایه اصل 64 قانون اساسی ، اقلیت های دینی با توجه به جمعیت قلیل آنان در جمهوری اسلامی ایران دارای پنج نماینده در مجلس شورای اسلامی می باشند . که مسائل و مشکلات خود را از طریق تریبون مجلس به اطلاع عموم مردم می رسانند که این ناشی از توجه و حساسیت نظام جمهوری اسلامی به این شهروندان می باشد.

2. امکانات عقیدتی و دینی

در جمهوری اسلامی ایران ، اقلبت های دینی همانطور که اشاره گردید در برگزاری مراسم و اعیاد و سنن خود آزاد می باشند در این راستا از سوی نظام جمهوری اسلامی امکاناتی جهت برگزاری مراسم دینی ه آنان اختصاص یافته است که از جمله می توان به تسهیلات جهت ورود مقامات مذهبی (اسقف ها و ... ) آنان به ایران و قرار گرفتن آن مقامات در رأس نهاد های دینی ، اشاره کرد. علاوه بر آن اقلیت های دینی جهت برگزاری مراسم دینی در کلیساها ، معابد و کنیسه های خود از آزادی عمل بسیاری برخوردار می باشند ، به عنوان مثال ، اقلبت دینی مسیحی در ایران حدوداً دارای 250 کلیسا در نقاط مختلف ایران می باشند که بطور آزدانه و فارغ از هرگونه مشکلی به امور کلیسایی و دینی خود می پردازند.

همچنین اعیاد مذهبی اقلیت های دینی نیز مورد توجه نظام جمهوری اسلامی بوده و در این ایام از سوی رسانه ملی (صدا و سیمای جمهوری اسلامی) برنامه هایی برای آنان پخش می گردد.

3. مدارس

در حالیکه قانونگذار در نظام جمهوری اسلامی ایران منعی را جهت تحصیل دانش آموزان اقلیت های دینی در مدارس عمومی وضع ننموده ، اما به منظور آزادی عمل آنان در تدریس دروس دینی خاص خود ، مدارس خاصی برای اقلیت های دینی در نظر گرفته است که فقط در تهران 23 مدرسه خاص اقلیت های دینی وجود دارد .

علاوه بر آن در سال 82 جهت بهبود کیفیت مدارس فوق الذکر ، سهمیه ای 200 نفری برای استخدام معلمان رسمی از میان اقلیت های دینی در نظر گرفته شد که بیانگر توجه نظام جمهوری اسلامی به حقوق آموزشی آنان می باشد .

4 مطبوعات

اقلیت های دینی در راستای آگاهی جامعه و هم کیشان خود دارای روزنامه و ماهنامه خاص خود می باشند در جامعه اقلیتی ارامنه می توان به روزنامه البک ، ماهنامه اراکس و فصلنامه پیمان و ... در جامع کلیمیان به نشریه تموز و ماهنامه افق بینا و در جامعه زرتشتیان به ماهنامه فروهر و هفته نامه امرداد و ... اشاره نمود ضمناً یاد آور می شود که مؤسسه آلیک وابسته به جامع اقلیتی ارامنه با سابق طولانی خود علاوه بر انتشار روزنامه کتاب های مختلفی را نیز به زبان ارمنی چاپ می نمایند.

5 انجمن ها و کانون های اجتماعی اقلیت های دینی

با توجه به آنکه نمایندگان اقلیت  های دینی مانند سایر نمایندگان در مجلس شورای اسلامی بیشتر اوقات خود را صرف مسائل ملی می نمایند و فرصت اندکی جهت پیگیری امور جامعه خود دارند ، نظام جمهوری اسلامی با هدف رفع مشکلات اقلیت های دینی ، حقوق فرهنگی و اجتماعی آنان را در قانون احزاب و جمعیت ها و ... (مصوب سال 60 ) در نظر گرفته که بر اساس قانون مذکور آنان می توانند جهت پیگیری مسائل و مشکلات جامع خود ، انجمن هایی را تشکیل دهند . با توجه به اهمیت آن انجمن ها و توجه دولت جمهوری اسلامی ایران به آنان به عنوان نهادهای مردمی ، همواره سعی گردیده که رابطه حسنه ای را جهت طرح مسائل برای آنها فراهم آورد . لازم به ذکر است که در حال حاضر حدود 60 انجمن اجتماعی و فرهنگی در جامعه اقلیت های دینی در جمهوری اسلامی ایران به فعالیت مشغول می باشند .

6 امکانات مالی

اقلیت های دینی ، علاوه بر آنکه از بودجه عمومی کشور همانند سایر شهروندان برخوردار می باشند در جهت تقویت همبستگی ملی و توجه جدی به آنان از سوی دولت جمهوری اسلامی همواره کمک های مالی زیادی به هریک از اقلیت های دینی داده شده است که از آن جمله می توان به مساعدت دولت در سال 81 و بنابر مصوبه هیات وزیران اشاره کرد . با توجه به آنکه کمکهای دولت به اقلیت های دینی همواره خارج از رد پاهای بودجه ای صورت می گرفت ، با پیگیری بعمل آمده از سوی مراجع و دستگاههای دولتی و تصویب مجلس شورای اسلامی ، مقرر گردید که من بعد در بودجه سالیانه ، ردیفی جهت مساعدت مالی به اقلیت دینی در نظر گرفته شود که بر این اساس در سال 1384 در بودجه کل کشور ، مبلغ 000/000/500/17 ریال ، سال 1385 مبلغ  000/000/500/17 ریال ، سال 1386 مبلغ 000/000/000/15 ریال ، سال 1387 مبلغ 000/000/000/20 ریال و ضمناً در بودجه سال 1388 مبلغ 000/000/000/30 ریال برای کمک به نهادها و انجمنهای اقلیتهای دینی اختصاص یافته است.

7 مسائل حقوقی اقلیت های دینی

همواره یکی از موارد درخواستی اقلیت های دینی در جمهوری اسلامی ، بحث برابری دیّات اقلیت های دینی با مسلمانان بوده که گاهی از آن به عنوان تبعیض میان آنان با سایر شهروندان مسلمان یاد می کردند . با توجه به این مسائل و پیگیری دولت و نمایندگان مجلس شورای اسلامی و تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام ، متن زیر به عنوان تبصره ماده (297) قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 الحاق گردید (بر اساس نظر حکومتی ولی امر، دیه اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به اندازه دیه مسلمانان تعیین می گردد.)

در سال 1381 ، از سوی هیأت عملی گزینش ، بخشنامه ای در خصوص لزوم رعایت هرچه بیشتر حقوق استخدامی اقلبت های دینی مصرح در قانون اساس صادر گردید که بر اساس مصوبه مذکور ، دولت جمهوری اسلامی خود را موظف به (رعایت ایجاد شرایط مساوی برای احراز مشاغل و برخورداری از فرصت های استخدامی موجود توسط داوطلبان اعم از مسلمانان و نیز سایر ادیان مصرّح در قانون اساسی) نموده است.

علاوه بر آن با توجه به پیشینه تشکیل کمیته رسیدگی به اقلبت های دینی در سالهای گذشته (از سال 1379 ) در اداره کل سیاسی وزارت کشور بر اساس دستور صریح رئیس جمهور وقت ، دولت جمهوری اسلامی ایران به منظور ایجاد وحدت رویه میان دستگاه ها و نهادهای دولتی و نیز تسهیل در تعامل با اقلیت های دینی در برنامه چهارم توسعه (ماده 120) کمیته ای در جهت سپاسگزاری در امور اقلیت های دینی پیش بینی کرده است که مراحل نهایی خود راطی می کند .

8 کمیته سیاستگذاری در امور اقلیت های دینی

دولت جمهوری اسلامی ایران به منظور ایجاد وحدت رویه میان دستگاهها و نهادهای دولتی و نیز تسهیل در تعامل با اقلیت های دینی ، در برنامه چهارم توسعه (ماده 120 ) ، کمیته ای را جهت سیاستگذاری در امور اقلیت های دینی پیش بینی کرده است آیین نامه مربوطه با پیشنهاد وزارت کشور تهیه و به هیأت دولت ارسال گردیده و مراحل نهایی خود را طی می کند .