به گزارش واحد مرکزی خبر، وی هنگام ورود به تهران در فرودگاه امام خمینی، درجمع خبرنگاران گفت: از حدود چهار سال قبل که در امریکا بودم برای چند جای مختلف از جمله شبکه پرس تی وی برنامه سازی می کردم، اما مهم ترین برنامه من برنامه ای بود با عنوان تاریخ شفاهی ایران که برای کتابخانه ملی ایران انجام می دادم؛ این برنامه دوره پهلوی دوم یعنی حد فاصل 28 مرداد تا انقلاب اسلامی را شامل می شد.

وی با بیان اینکه در سالهای گذشته فشار به ایرانیان خارج از کشور بیشتر شده است، افزود: از جمله از دو سال قبل مدام در معرض بازرسی خانه و وسایل خود در فرودگاه و جاهای مختلف و بازجویی اف بی آی قرار داشتم و احساس می کردم تحت فشار بیشتری هستم.

دهباشی گفت: آخرین آن حدود پنج ماه قبل بود که وسایل منزلمان را گشتند و این کار را بیشتر اداره مهاجرت انجام می داد نه اف بی آی؛ نهایتا احساس کردم که باید خاک امریکا را ترک کنم اما در آخرین بازرسی، پاسپورت من اخذ شد و من نمی توانستم از امریکا خارج شوم، این در حالی بود که حدود دو ماه قبل، خانواده ام امریکا را ترک کرده بودند و من هم قصد خروج از این کشور را داشتم.

وی افزود: یک روز صبح زود پس از اینکه از کنفرانسی در کالیفرنیا بازمی گشتم ماموران اف بی آی و اداره مهاجرت مرا دستگیر کردند و اتهامی که بلافاصله وارد کردند این بود که در مدارک مهاجرتی من نقصی وجود دارد.

این مستندساز ادامه داد: ارتباط اف بی آی با این موضوع مشخص نبود؛ بلافاصله مرا به زندانی در بالتی مور که مربوط به بازداشت شدگان اف بی آی است بردند.

وی افزود: در دو ماه گذشته دو انتخاب پیش روی من قرار داده بودند یکی اینکه مرا حداقل به ده سال زندان محکوم کنند و انتخاب دوم تقاضای پناهندگی سیاسی بود و در عین حال پرس و جو کردن در این خصوص که جامعه ایرانی خارج از کشور به ویژه آمریکا که من ارتباط گسترده ای به خاطر کارم با آنها داشتم، چه کسانی بودند؛ چه کسانی را می شناسم و ارتباطم با آنها چیست.

دهباشی گفت: از حدود یک سال قبل، دولت آمریکا تلاش می کند اموال دیگر ایران را که قبل از انقلاب مربوط به بنیاد پهلوی بوده و بعداً براساس قرارداد الجزایر به ایران منتقل شده اما در امریکاست مصادره کند؛ یکی از این اموال که در مریلند قرار دارد حدود 650 میلیون دلار می ارزد که اکنون توقیف شده و همین طور یک آسمانخراش در نیویورک که آن نیز توقیف شده است.

وی اضافه کرد: یکی از فشارهایشان این بود که از من اسنادی به دست بیاورند که آن مرکز با ارتباط مستقیم با ایران عاملیت دارد؛ چون اگر چنین اتفاقی می افتاد نقض قوانین آمریکا و نقض برخی قوانین دیگر بود و آنها می توانستند به راحتی آن مجموعه 650 میلیون دلاری در مریلند و آن آسمانخراش یک میلیارد دلاری در خیابان پنجم نیویورک را به راحتی مصادره کنند.

دهباشی گفت: نکته ای که مایلم بر آن تاکید کنم این است که این اتفاق نه فقط برای من بلکه برای بسیاری از ایرانیان خارج از کشور در امریکا افتاده است؛ همین الان یازده نفر از ایرانیانی که پژوهشگر و محقق هستند و هیچ گونه رابطه سیاسی یا ارتباط غیرمعقولی با ایران ندارند بازداشت شده اف بی آی و به شدت تحت فشار هستند.

وی افزود: من ملاقاتهایی با پژوهشگران بسیار برجسته ایرانی در رشته های داروسازی، ژنتیک و ارتباطات که حتی برخی رئیس دپارتمان در دانشگاههای مختلف هستند داشتم که اینها همین الان مدام در معرض بازجویی هستند.

این مستندساز گفت: البته اینها بازداشت نمی شوند و خیلی از اینها سالها قبل از انقلاب از ایران رفته اند و شهروند آمریکا هستند؛ این کارها بیشتر از این جهت است که آنها را بترسانند که کوچک ترین ارتباط دانشگاهی و آکادمیک با ایران وجود نداشته باشد.

وی افزود: با اینکه پس از دوره بوش در رسانه ها اعلام می شود که قرار است فشار به مسلمانان جامعه ایرانی کمتر شود اما در دوره اوباما آنچه در عمل در سطح مجریان اتفاق افتاده هر چه بسته تر شدن حلقه ارتباطی این افراد با کشور خودشان ایران و با زندگی عادی شان در آمریکاست.

دهباشی در پاسخ به سوالی درباره نحوه برخورد آمریکاییها با وی در دوره بازداشت گفت:‌ اتهامی که به من زدند مربوط به مدارک مهاجرتی من بود، به من گفتند یکی از مدارکم را که از طریق یکی از معاونان دبیرکل وقت سازمان ملل اخذ شده جعل کرده ام و من به این اتهام بازداشت شدم.

وی افزود: در عین حال در تمام این دو ماه هرگز نه سازمان ملل و نه آن شخص ادعای جعل را تایید نکردند و یکی از دلایلی که من اینجا هستم این است که سازمان ملل حاضر نشد این ادعای اف بی آی را تایید کند که من مدرک این سازمان را جعل کرده باشم، آن شخص هم با توجه به اینکه در سازمان ملل کار نمی کند و آن موقع معاون دبیرکل بوده حاضر نشده بگوید من چنین کاری انجام داده ام.

دهباشی گفت: به این اتهام بازداشت شدم اما مرا به زندان مهاجرت که امکان دسترسی به تلفن و غذا هست نفرستادند و به بهانه های مختلف که مثلا در سلول من چاقو یافت شده است مرا به سلول انفرادی بردند.

وی افزود: با توجه به اینکه امسال هوای تابستان منطقه واشنگتن و مریلند بسیار داغ و شرجی است در تمام این مدت من از حق عادی هر زندانی که امکان دسترسی به یخ، پنکه و داروست محروم بودم و نه در زندان عادی و نه در آنجا حاضر نشدند آن امکانات را به من بدهند.

وی افزود: در همین مدت برای من ناراحتی قلبی به وجود آمد و مرا به بیمارستان و CCU منتقل کردند؛ نحوه برخوردشان در همانجا هم این طور بود که یک دست و پای مرا مثل یک زندانی آدم کش با زنجیر بسته بودند و دست و پای دیگرم به وسایل پزشکی CCU متصل بود.

دهباشی گفت: هیچ گاه با افراد عادی که در اداره مهاجرت هستند این طوری برخورد نمی شود یعنی در جای اجتماعی هستند و زندانی که من در آن بودم زندان مربوط به جانیان و قاتلان بود و این بدترین زندان آمریکاست؛ ساعتها در فضای سفید و در چنین محیطی بودن واقعا شکنجه است در فضای روشن که اصلا نمی توانید بخوابید.

وی افزود: شاید بدترین چیزی که اتفاق افتاد رفتارهای غیرانسانی بود که تو دروغ گفته ای و دروغ گفتن جرمش ده سال است و دروغ هم همان نامه است که قابل استناد نیست.

دهباشی اضافه کرد: نکته دیگر اینکه من به عنوان محقق و پژوهشگر در حوزه تخصصی خودم که تاریخ است باید به اسناد دسترسی داشته باشم آن سندی را که آنها می گفتند مرا مورد اتهام قرار نمی داد؛ آن چیزی که در بازجوییها می گفتند این بود که من با معاونان و فرماندهان وقت نیروی هوایی ایران در قبل از انقلاب صحبت کرده بودم؛ آنها می گفتند تو به اسناد نیروی هوایی آمریکا دسترسی پیدا کرده ای که اسناد خرید تجهیزات است.

وی افزود: درست است که من به اسناد دسترسی پیدا کرده بودم اما اولا که اسناد بعد از 30 سال آزاد می شوند و نکته بعد اینکه من اینها را از نیروی هوایی آمریکا اخذ نکرده بودم، من با افرادی که خودشان درنیروی هوایی بودند کار می کردم حالا در این میان اگر دزدی ای شده، رشوه ای داده شده، هر چه شده مربوط به رژیم قبلی ایران است و این احتمالا مشکل خود شرکتهای نظامی آمریکایی است؛ بیشترین حساسیت شاید روی این ماجرا بوده و همین طور پرس و جو کردن درباره دوستان و ارتباطات من در ایران.

این مستندساز در خصوص بحث آزدای خود گفت: این بحث در چهار روز اخیر مطرح شد؛ در واقع من دو گزینه داشتم یکی پذیرفتن اینکه به دادگاه بروم که شامل تشکیل هیئت منصفه می شد و حداکثر جریمه آن 10 سال زندان بود که همان جا دو جرم را تفکیک کردند؛ یکی اینکه این نامه را جعل کردی که10 سال زندان دارد و یکی اینکه این نامه را ارائه کردی که 5 سال زندان دارد که با همدیگر 15 سال زندان می شود و گزینه دوم اینکه بعد از 10 سال دپورت می شدم که این قانونی نبود و اینکه ما صرف نظر می کنیم و تو تقاضای پناهندگی سیاسی کن.

وی افزود: تصور می کنم دولت آمریکا فکر می کرد که من می توانم در نوع رابطه با دولت ایران ابزار گروکشی باشم و احتمالا به این نتیجه رسیدند که برای دولت ایران چنین اهمیتی ندارد که بخواهد در این معاملات وارد شود شاید هم فکر می کردند که مثلا من برای آنها اهمیتی ندارم و شاید هم فکر می کردند این ماجرا ادامه پیدا می کند.

دهباشی گفت: یک طرف دیگر رفتن به این ماجرا نتیجه اش این بود که آنچه به آن استناد می کردند چیز محکمی نبود، اینکه به جعل امضا استناد کنند که صاحب امضا قادر به شکایت نیست و در واقع سوال اینجاست که قبل از اینکه اینها نامه را پیدا کنند برای چه خانه ما را می گشتند؛ یعنی بعد از اینکه خانه و رایانه را گشتند گفتند چنین نامه ای را پیدا کردیم و متعلق به سالهای گذشته است و هیچ موقع نامه را به من نشان ندادند و حالا بعدا این نامه را منتشر می کنم.

وی افزود: بخشی از متن دادگاه این است که من خودم داوطلبانه می پذیرم که هرگز اسنادی را که مربوط به اتهام من بوده و ظرف دو ماه گذشته، از دولت آمریکا درخواست نکنم، درحالی که قانون آمریکا می گوید هر کسی حق دسترسی به اسناد و دادگاه را دارد اما من داوطلبانه درخواست کرده ام که اسناد را به من یا کس دیگر ندهند.

دهباشی در باره احساسش از بازگشت به کشور گفت: آدم وقتی به کشورش برمی گردد زبانش بند می آید؛ واقعیت این است که در یک سال گذشته خود ما در ایران مشاجرات و اختلافاتی داشتیم اما در نهایت هر دعوایی که خودمان در داخل داشته باشیم هیچ ربطی به خارجیها ندارد و هرگز دو طرف این دعوا نباید اجازه دهند که بیگانگان مخصوصا آمریکا از این ماجرا سوء استفاده کند.

حسین دهباشی از مستندسازان ایرانی است که عمدتا در عرصه های بین المللی کار می کند. وی سالها برای صدا و سیما کار می کرد.

از معروف ترین مستندهای پخش شده او درباره تحولات بین المللی می توان به این موارد اشاره کرد: چشمهای شیشه ای؛ سفری به شهر فرنگ؛ عدالت بدون مرز؛ عراق، نگاهی از درون؛ عطر سیب، شکوفه زیتون؛ قصه های چین و ماچین؛ کاخ شیشه ای سیاست؛ و نفت و شکلات.

جدیدترین کار وی مجموعه مستند تاریخ شفاهی ایران است که با حمایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در دست ساخت بوده،شامل گفتگو با چهره های شاخص حکومت پهلوی در سراسر جهان است.