عرصه سیاست از جمله عرصههایی که زنان در چند دهه اخیر حضوری چشمگیری در آن داشته و این روند روبه رشد همچنان ادامه دارد.
هشتم ماه مارس روز جهانی زن نام گرفته است. در این روز دستاوردهای زنان در عرصههای مختلف در گذشته، حال و آینده در سراسر جهان جشن گرفته میشود. زنانی که با پرهیز از خشونت برای احقاق خواستهای به حق سیاسی و مدنی تلاش کرده و حتی در این راه قربانی شدهاند.نوشتار ذیل گزارش خبرگزاری ایلنا در خصوص زنانی که در عرصه سیاست نقشی ماندگار داشتهاند.
بینظیر بوتو؛ کابوس افراطیون پاکستان
بینظیر بوتو 21 ژوئن 1953 در کراچی پاکستان در خانوادهای سیاستمدار به دنیا آمد. بینظیر در 16 سالگی زادگاه خود را برای تحصیل در رشته کارشناسی مطالعات سیاسی در دانشکده «رادکلیف» هاروارد ترک کرد و تحصیلات خود را در زمینه فلسفه، اقتصاد و سیاست در دانشگاه «آکسفورد» انگلیس ادامه داد.
بینظیر که به اعتقاد بسیاری همچون ذوالفقار علی بوتو دارای گرایشهای سوسیالیستی و پوپولیستی بود در انتخابات 1997میلادی شکست خورد.
او که از سال ۱۹۹۹ در تبعید خودخوانده به سر میبرد، اعلام کرد که ۱۸ اکتبر 2007 به پاکستان بازمیگردد تا شانس خود را برای رسیدن به قدرت بار دیگر امتحان کند اما ورود او با انفجارهای انتحاری همراه شد که صدها کشته و زخمی بر جای گذاشت.
بوتو، در کتابی با عنوان «آشتی: اسلام، دموکراسی و غرب» که چند روز پیش از ترور خود نوشته، آورده است که مقامهای پاکستانی به او گفته بودند که چهار گروه بمبگذار انتحاری از جمله توسط «بیتالله محسود»، رهبر طالبان پاکستان و سازمان تروریستی القاعده برای ترور وی اعزام شدهاند. بینظیر بوتو تنها چند هفته پیش از برگزاری انتخابات ژانویه 2008 میلادی بر اثر حمله افرادی مسلح به شدت مجروح و تلاش پزشکان برای نجات وی سرانجامی نداشت، مرگ بوتو پاکستان را تا مدتها دستخوش ناآرامیها گسترده کرد.
مارگارت تاچر؛ فرسوده اما همچنان آهنین
«مارگارت هیلدا روبرتز» 13 اکتبر 1925 میلادی در شهر «گرندسام» لینکلن شایر متولد شد، «آلفرد روبرتز»، پدر مارگارت صاحب دو فروشگاه خواربار فروشی و البته فعال سیاسی محلی نیز بود.
هنگامی که مارگارت تاچر در انتخابات 1950 و 1951 میلادی در «دارت فورد» شرکت کرد جوانترین کاندیدای محافظهکاران بود. اگرچه تاچر در این انتخابات پیروز نشد اما از صحنه سیاست کنار نکشید و همزمان با فعالیتهای سیاسی خود با «دنیس تاچر»، تاجر ثروتمند ازدواج کرد.
مارگارت تاچر 1959 وارد پارلمان شد و چهارم ماه می 1979 به نخستوزیری رسید و در سه انتخابات متوالی درسالهای 1979، 1983و 1987 به پیروزی رسید. او طی سالهای دهه هفتاد که انگلیس با تورم فوقالعاده بالا و اعتصاباتی گسترده مواجه بود با پافشاری بر سیاستهای خود (تاچریسم) اقتصاد این کشور را بار دیگر احیا کرد بهطوری که بحران تورم اقتصادی در دولت تاچر به تدریج از میان رفت و تولید داخلی انگلیس افزایش یافت. مارگارت تاچر به آزادی فردی باور داشت و همچنین شدیدا معتقد بود دولت در حوزههایی مثل اجرای قانون و ایجاد نظم باید قدرتمند باشد.
مادلین آلبرایت؛ نخستین وزیر زن آمریکا
مادلین کربل آلبرایت، ۱۵ ماه می ۱۹۳۷ میلادی در پراگ، پایتخت چکسلواکی سابق به دنیا آمد. اگرچه وی فرزند نخست خانوادهای یهودی بود اما خود یک مسیحی اپیسکوپال شد. مادلین دوران کودکی خود را در دنور گذراند، وی سپس برای تحصیل در رشته علوم سیاسی به کالج «ویلسلی» رفت و در سال 1957 شهروند آمریکایی شد و به کالج دموکراتهای آمریکا پیوست. او در سال 1959 با «جوزف میدل پیترسون آلبرایت» ازدواج کرد و سپس به عنوان ویرایشگر عکس دانشنامه «بریتانیکا» مشغول به کار شد.
مادلین آلبرایت سال 1962 میلادی تحصیل در رشته روابط بینالملل را آغاز و همزمان یادگیری زبان روسی را ادامه داد، وی 1975 مدرک دکترای خود را از دانشگاه کلمبیا در رشته حقوق و دولت مدنی دریافت کرد و تا سال 1982 میلادی در دانشگاه «جورج تاون» واشنگتن روابط بینالملل گرایش اروپای شرقی و علوم سیاسی تدریس میکرد؛ آلبرایت همچنین بهعنوان مشاور ارشد سیاست خارجی حزب «دموکرات» نیز انتخاب شده و ژانویه 1993 «بیل کلینتون» او را بهعنوان نماینده آمریکا در سازمان ملل انتخاب کرد، مقامی که نخستین کرسی دیپلماتیک برای مادلین بود.
هنگامی که آلبرایت بهعنوان شصتوچهارمین وزیر خارجه ایالات متحده تائید شد، نخستین زن در تاریخ دولت آمریکا بود که تا آن زمان بالاترین کرسی سیاسی در این کشور را به دست میآورد، فردی که حتی شهروند آمریکاییالاصل این کشور نیز نبود.
آنگ سان سوچی؛ مبارزی پیرو مکتب گاندی
«آنگ سان سوچی»، ۱۹ ژوئن ۱۳۴۵ میلادی در شهر «رانگون» میانمار متولد شد. پدرش بنیانگذار ارتش مدرن برمه و یکی از مذاکرهکنندگان فعال سیاسی برای استقلال این کشور از بریتانیای کبیر در سال 1947 میلادی بود و توسط رقبای خود در همان سال ترور شد.
سوچی دهم ماه اکتبر 1995 برنده جایزه صلح نوبل شد و همزمان با پایان دوره شش ساله بازداشت خانگی دبیر کل حزب «اتحاد ملی برای دموکراسی» شد. سوچی تنها زن شورای مرکزی این حزب بود که رهبری فراگیرترین تشکل سیاسی میانمار را بهعهده گرفت.
آنگ سان سوچی که در تمام طول تاریخ مبارزاتی خود همواره بر پرهیز از خشونت تاکید کرده، گفته است: «به نبرد مسلحانه اعتقاد ندارم چرا که این سنت را بهجای خواهد گذاشت تا هرکس که سلاحهای مجهزتری در اختیار دارد، قدرت را از آن خود کند. حتی اگر جنبش دموکراسیخواهی از راه توسل به روشهای خشونتآمیز به پیروزی برسد، باز در ذهن مردم این اندیشه را بهجای خواهد گذاشت که هر که قدرتش بیشتر است، برنده نهایی است. این تفکر، کمکی به برقراری دموکراسی نمیکند.»
بانوی دموکراسیخواه میانمار 14 سال از 20 سال گذشته را در بازداشت به سر برده است.
آنگلا مرکل؛ سیاستمداری برآمده از آلمان شرقی
«آنگلا دورتا کاسنر»، 17 جولای ۱۹۵۴ در «هامبورگ» آلمان به دنیا آمد، زمان کوتاهی پس از تولد آنگلا خانوادهاس به آلمان شرقی مهاجرت کردند. مرکل که در جوانی یکی از اعضای رسمی «جنبش آزاد جوانان آلمان» (FDJ) به رهبری سوسیالیستها بود در سال ۱۹۷۳ در دانشگاه «لیپتسیگ» در رشته فیزیک پذیرفته شد و دکترای خود را در رشته شیمی کوانتوم در سال ۱۹۸۶ بهدست آورد.
مرکل نخستین شهروند آلمان شرقی سابق است که در آلمان پس از فروپاشی دیوار برلین قدرت را بهدست گرفت. «هلموت کهل»، صدراعظم وقت آلمان ژانویه ۱۹۹۱ میلادی او را بهعنوان وزیر «بانوان و جوانان» معرفی کرد و سپس پست خود را به وزیر«محیط زیست، حفظ طبیعت» و سرانجام «امنیت راکتورها هستهای» تغییر داد و این سمت را تا ۱۹۹۸ که به قدرت گرفتن حزب «سوسیال دموکرات» آلمان به رهبری «گرهارد شرودر» منجر شد، حفظ کرد.
مرکل بارها از شرودر و سوسیال دموکراتها بهدلیل سیاستهای غلط اقتصادی، افزایش بدهیهای و مهمتر از همه افزایش بیکاری انتقاد کرد و این انتقادها در سال ۲۰۰۲ بهدلیل سیاستهای دولت وقت آلمان در جنگ عراق افزایش یافت.
یولیا تیموشنکو: سیاستمداری تاجر
«یولیا ولودیمیریفنا تیموشنکو»، ۲۷ نوامبر ۱۹۶۰ در «دنیپرو پترووسک» در خانواده سیاسی در اوکراین (بخشی از اتحاد جماهیر شوروی سابق) به دنیا آمد.
پدر یولیا زمانیکه تنها سه ساله بود خانواده را ترک کرد و تیموشنکو برای تحصیل در دانشگاه نام خانوادگی مادر خود را انتخاب کرد.. او با پیروزی در انتخابات پارلمانی 1996 اوکراین پا به عرصه سیاست گذاشت و در سال 1999 میلادی حزب هممیهن را را تاسیس کرد.
از سال 1999 تا 2001 میلادی تیموشنکو، معاون بخش سوخت و انرژی «لئونید کوچما»، نخستوزیر اوکراین در کابینه «ویکتور یانوکوویچ»، رئیسجمهوری وقت این کشور بود، اما سیاستهای او که به گفته خودش بر پایه مبارزه با فساد، رشوه و بازار سیاه در بخش انرژی استوار بود به مذاق بسیاری خوش نیامد و یک سال بعد برکنار شد.
تیموشنکو به شیوهای متمایز در میان سیاستمداران اوکراینی رفتار میکند، آرایش خاص موهای یولیا که وجههای منحصر به فرد به او بخشیده، در افزایش شهرت این سیاستمدار اوکراینی مؤثر بوده است. اما شهرت تیموشنکو هنگامی جهانی شد که بهعنوان یکی از مهرههای سیاسی کلیدی رهبری جنبشی را برعهده گرفت که نتیجه آن وقوع انقلابی موسوم به انقلاب نارنجی بود.
سیاستمداران اوکراینی تائید میکنند که تیموشنکو سیاستمداری زیرک و رهبری توانا است. یولیا تیموشنکو با آن ظاهر آراسته یکی از شخصیتهای پیچیده و بانفوذ در عرصه سیاست اوکراین است و اگرچه ترجیح میدهد که تاکید کند جویای قدرت نیست اما ماراتن نفسگیرش با ویکتور یوشچنکو در سالهای پس از انقلاب نارنجی بیانگر حقیقت دیگری است.
کاندولیزا رایس: دموکراتی که جمهوریخواه شد
«کاندولیزا رایس»، 14 نوامبر 1954 در بیرمنگام ایالت آلاباما متولد شد. او در رشته علوم سیاسی در دانشگاه «دنور» تحصیل کرد و دکتری خود را از دانشکده مطالعاتی بینالمللی دانشگاه دنور در سال 1981 اخذ کرد و هماکنون عضو آکادمی هنر و علوم است.
رایس تا سال 1982 میلادی دموکرات بود اما در مخالفت با سیاستهای خارجی «جیمی کارتر»، رئیسجمهوری وقت آمریکا جمهوریخواه شد. او به عنوان محافظهکاری فعال در سال 1986 به عضویت شورای روابط خارجی درآمد و سمت معاونت ویژه رئیس ستاد مشترک فرماندهی ارتش آمریکا را نیز بر عهده گرفت. رایس که در دوره ریاستجمهوری «جورج بوش» پدر مشاور روابط با شوروی و اروپای شرقی در انحلال اتحاد جماهیر شوروی و اتحاد آلمان بود، شصتوششمین وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا و دومین وزیر این سمت در کابینه دولت «جورج بوش»، رئیسجمهوری پیشین آمریکا بود.
گفته شده که رفتار رایس در دوران تصدی کرسی وزارت خارجه بهرغم اینکه در برخورد با روسای خود فردی وفادار و گوش به فرمان بوده و سعی میکرده تا تمام خواستههای آنها را بیهیچگونه مخالفتی اجرا کند اما در مورد زیردستان و حتی دوستان قدیمی گاه رفتاری بسیار بیرحمانه و تهاجمآمیز داشته است. برخی از کتابها که به قلم او منتشر شده عبارتند از «اتحاد آلمان و دگرگونی اروپا»، «نقطه عطف گورباچف» و «پیمان مبهم: ارتش اتحاد جماهیر شوروی و چکسلواکی» است.
هیلاری کلینتون: واترگیت آغاز حیات سیاسی
هیلاری رودهام کلینتون، 26 اکتبر 1947 در شیکاگو به دنیا آمد. او در سالهای نخست جوانی به گروههای جوانان جمهوریخواه پیوست و در ستاد انتخاباتی «بری گلدواتر»، کاندیدای جمهوریخواه انتخابات ریاستجمهوری در سال 1964 فعالیت داشت. هیلاری به کارهای عامالمنفعه روی آورده در سال 1968 میلادی با شنیدن سخنرانی «مارتین لوتر کینگ»، فعال برابر حقوق نژادی آمریکا دموکرات شد.
کلینتون پس از پایان تحصیلات در کالج «ولزلی» در ۱۹۶۹ وارد مدرسه حقوق دانشگاه «ئیل» شد و همان جا با «بیل کلینتون» آشنا شد. کلینتون ۱۹۷۴ میلادی و در اوج رسوایی «واترگیت»، بهعنوان دستیار کمیته قضایی کاخسفید که درباره «ریچارد نیکسون»، رئیسجمهوری وقت آمریکا تحقیق میکرد، مشغول کار شد. او که از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۱ میلادی بانوی نخست ایالات متحده بود همچنین از سوم ماه ژانویه ۲۰۰۱ سناتور ایالت نیویورک بود.
گلوریا آریو: سیاستمداری پرکار
«گلوریا ماکاپاگال آریو»، پنجم ماه آوریل 1947 در استان «ریزال» فیلیپین به دنیا آمد. او دختر «دیوسدادو ماکاپاگال»، رئیسجمهوری پیشین فیلیپین بود. گلوریا 1987 دکتری خود در رشته اقصاد را از دانشگاهی در «مانیل»، مرکز فیلیپین دریافت کرد.
او در دوران ریاستجمهوری «کوراسون اکینو»، نخستین رئیسجمهوری زن فیلیپین و قاره آسیا معاون وزیر صنعت و تجارت شد. آریو فعالیتهای سیاسی خود را بهطور رسمی از سال 1992 و در سن 35 سالگی آغاز کرد و در انتخابات مجلس سنای فیلیپین به پیروزی رسید؛ او همچنین در انتخابات 1995 نیز شرکت کرد و با کسب 16 میلیون رای و برتری سه میلیون و 200 هزار رای بر نفر دوم به پیروزی رسید.
او در دوران نمایندگی خود قانونگذاری بسیار پرکار بود و در نوشتن ۵۵ قانون شرکت داشت که «ممنوعیت مزاحمتهای جنسی» و «توسعه صادرات» از مهمترین آنها هستند.
کریستینا فرناندز: نخستین زن منتخب در تاریخ 200 ساله دموکراسی آرژانتین
کریستینا فرناندز»، 19 فوریه 1953 میلادی در «بوینوس آیرس» آرژانتین متولد شد. او فارغالتحصیل حقوق از دانشگاه «لاپلاتا»، دارای سابقه وکالت، دو دوره نمایندگی مجلس از ایالت کوچک «سانتاکروز» در سالهای 1989 و 1993 و دو دوره عضویت در مجلس سنا در سالهای 1995 و 2001 میلادی از همان ایالت است.
فرناندز همپای «نستور کوشنر»، همسر خود وارد فعالیتهای سیاسی شد و در انتخابات 2003 پشتیبان اصلی همسرش در انتخابات ریاستجمهوری بود و با پیروزی نستور کوشنر در انتخابات او بهعنوان بانوی اول آرژانتین شناخته شد. کریستینا خود در انتخابات 28 اکتبر 2007 با برتری قابل ملاحظه و بیش از20 درصد اختلاف نسبت به کاندیدای دوم پیروز شد و در دور اول بهعنوان نخستین رئیسجمهوری زن آرژانتین انتخاب شد. او پس از پیروزی در انتخابات وعده داد که برنامههای اقتصادی چپگرایانه همسرش را گسترش دهد، شغل ایجاد کند و سطح فقر در آرژانتین را کاهش دهد.
پس از «ایزابل پرون»، نخستین زن رئیسجمهوری غیرمنتخب آرژانتین که دومین زن «خوان پرون» دیکتاتور سابق آرژانتین بود، کریستینا فرناندز نخستین زنی است که در تاریخ 200 ساله دموکراسی در آرژانتین از طریق آرای عمومی قدرت را در این کشور به دست گرفت. او به داشتن کلکسیون لباس و کفش و پیروی از آخرین مدهای روز جهان معروف است.